طراحي لوگو، آرم و نشانه
نشان‌واره يا لوگو، عنصري گرافيكي از علائم يا برچسب‌ها است به طوري كه با سبك حروف يا قلم خاصي تنظيم شده يا به صورت ويژه اما خوانايي چيده شده‌است. شكل، رنگ، سبك حروف و … بايد مشخصاً از ديگر علايم مشابه متفاوت باشد.
نشان‌واره يا لوگو طرح ملموسي براي نماياندن خدمات، محصولات و كالاي مورد نظر است. همچنين خصوصيات سازمانها و نهادها و … را شرح مي‌دهد.
اخيراً اصطلاح لوگو براي شرح علائم، تمثيلها، لباس نيروهاي نظامي، نشان‌ها، فيلمها حتي پرچم‌ها استفاده شده است.
لوگو، آرم و نشانه، معرف هويت و شخصيت يك مجموعه، شخص، شغل و يا هرگونه فعاليت مي باشند!
داشتن دانش كافي، تجربه و خلاقيت از گزينه هايي است كه هر طراح “لوگو، آرم و نشانه” قوي و حرفه اي بايد واجد آن باشد.
لوگو چهره و منظر هر برند است، بنابراين طرح آن از اهميت زيادي برخودار مي باشد. اگر يك لوگو به خوبي و درست طراحي شود قدرتمند و با ارزش براي نام تجاري يا برند خواهد بود. طراحي يك لوگوي موثر براي يك برند به خلاقيت و تلاش بيشتري نسبت به طراحي ساير اقلام گرافيكي دارد.
داشتن دانش كافي، تجربه و خلاقيت از گزينه هايي است كه هر طراح لوگو، آرم و نشانه قوي و حرفه اي بايد واجد آن باشد.
اصول كلي كه براي يك لوگو تعريف شده عبارت است از:
ساده باشد.
با فرهنگ موضوع همخواني داشته باشد.
عمر بالاي ۱۰ (برخي عمر يك نسل يعني بين ۳۰ تا ۴۰ سال را ذكر كرده اند) سال داشته باشد.
قابليت تك رنگ شدن را داشته باشد (امروزه لوگوهايي براي يك محصول يا خدمات از يك شركت طراحي ميشوند كه نيازي به قابليت تك رنگ شدن ندارد، به كاربري لوگو در طولاني مدت توجه كنيد!).
قابليت كوچك شدن در ابعاد ۱ سانتي متر را دارا باشد.
ترجيحا داراي فرم هندسي باشد.
وضوح عوامل مورد استفاده در نظر گرفته شود.
تناسب عوامل مورد استفاده كاملا رعايت شود.
منحصر به فرد باشد!
سه دسته‌ي كلي براي طراحي لوگو وجود دارد:
نوشتاري (لوگوتايپ يا مونوگرام)
تصويري و علامت اختصاري (پيكتوگرام و آرم)
نوشتاري – تصويري
اينكه كدام يك از اين سه نوع طراحي لوگو مناسب است بستگي به برخي از عوامل دارد، از جمله وسعت كاري، منحصر به فرد بودن اسم، نوع شغل يا خدمات و عواملي ديگر.
نمادها در طراحي آرم و لوگو:
امروزه بيش از هر زماني از علائم در جايگزيني و پر محتوا كردن علائم محدود الفبايي (يعني حروف) استفاده مي گردد.اين علائم، نظير نشانه ها يا علائم تصويري موجود در ايستگاه هاي راه آهن، فرودگاه ها، خيابان ها و ساير مكانهاي عمومي، ممكن است بر مبناي سنتي نوشتاري باشند يا نباشند.
اين نمادها همه جا به چشم مي خورند: روي بسته بندي ها، قوطي ها، جعبه ها، روي وسايل نقليه، روي كاغذ، در تابلوهاي مربوط به تظاهرات، در بازي هاي عمومي، بازارها، نمايشگاه ها و جشنواره ها.
از آنجا كه مدارك مستند دال بر اينند كه اين امر يعني استفاده از نمادها، از سرآغاز پيدايش تمدن جريان داشته است، بي مناسبت به نظر نمي رسد كه نگاهي كوتاه به تاريخچه چگونگي ارتباط افراد بشر با يكديگر بيفكنيد. در حدود ۴۰۰۰۰ سال قبل بشر اوليه كه از طريق شكار روزگار مي گذراند، به منظور انتقال افكار و اميال خويش به حك علائمي گرافيكي بر صخره ها پرداخت و بدين وسيله كوشيد اميال و افكار خويش را از طريق تصوير بنماياند. از اين رهگذر، انديشه كه تا آن زمان صرفا از طريق صوت (زبان) يا حركات (حالت دستها) بيان مي شد، اين قابليت را پيدا كرد كه بتواند ثبت گردد و پايدار بماند.
به طور كلي، عموم مردم، كلمه (آرم) را به جاي (نشانه) مي شناسند.
الف) نشانه: نشانه از واژه يوناني (semeion) گرفته شد كه دو واژه (semiotique) و (semidogie) از آن مشتق شده است.
واژه (semiotique) يا ((semidogie خاستگاه هاي آمريكائي دارد كه در آن نشانه شناسي را همچون فلسفه زبان هاي تعريف مي كند، در حالي كه اصطلاح ((semidogie خاستگاه اروپائي دارد و بيشتر براي مطالعه زبان هاي ويژه با نظامهاي نشانه اي غير زباني (تصوير- ايماء و اشاره- تئاتر و …) به كار مي رود.
نشانه شناسي رشته اي جديد است كه از آغاز قرن بيستم پديد آمد و بدين ترتيب اصالت و مشروعيت رشته هاي قديمي مثل فلسفه را دارا نمي باشد. از جمله افرادي كه در باب نشانه شناسي مطالعاتي كرده اند مي توان به ساندرس پيرس، سوسور، امبرتو اكو و … اشاره نمود.
دو گونه نشانه وجود دارد:
۱- نشانه هاي ديداري: يعني هر آنچه با چشم مي بينيد و با ادراك حسي مي شناسيد.
۲- نشانه هاي تصويري: وقتي شماري از نشانه هاي ديداري ثبت مي شوند و در متني جاي مي گيريند تبديل به نشانه هاي تصوير مي شوند.
به اعتقاد پيرس نشانه چيزي است كه تحت مناسبات يا عناويني چند، جاي چيز ديگري را در ذهن مي گيرد.
تاريخچه نشانه:
در طول تاريخ از نماد كه نوعي علامت واحد هويت بصري است، به عنوان ابزاري براي ايجاد ارتباط استفاده شده است. تصور بر اين است كه انسان پيش از تاريخ با خراش دادن و ايجاد نقش بر ديوار غارهاي التاميرا در اسپانيا و لاسكو در فرانسه تلاش داشته تا از اين طريق به ديگران اعلان خطر يا آگاهي دهد و يا پيام هاي ديگري را انتقال دهد. باستان شناسان لوازم و ابزارهايي را از يونان باستان يافته اند كه بر آن ها نقوش و نمادها و احساس نمادها نيز همچون شكل حروف و رنگ مي تواند واكنش هاي حسي خاصي را در برانگيزد. معني علائم نما ديني نقش بسته كه احتمالا معرف آنها خالق آنها بوده است. بر تابوت هاي مصري نقوش نماديني حكاكي شده است كه احتمالا نشان از هنرمند خالق آن دارد. در جوامع قرون وسطائي بازرگانان و صنعتگران براي مشخص كردن كالاها يا محصولاتشان از علائم و نمادهاي خاصي استفاده مي كردند كه معرف آنها بود. چاپگران اواخر سده نوزدهم ميلادي نيز كه به مهارت ها و استادي خود مفتخر بودند بر روي تمامي چاپ نقش هاي خود نمادهايي را به صورت حرف نشانه يا امضاء چاپ مي كردند كه معرف حرفه و صنعتگري آنان بوده است. در آغاز سده بيستم نيز گاوچرانان آمريكائي براي مشخص كردن مالكيت دام هاي خود از علائم انحصاري استفاده مي كردند، در واقع آنها از نوعي زبان تصويري استفاده مي نمودند كه سابق آن به مصريان باستان مي رسد.
عوامل موفقيت لوگو يا نشانه:
يك لوگو يا نشانه موفق به سرعت بر مخاطب تاثير مي گذارد و چشم را به شدت به خود جلب مي كند. لوگو يا نشانه بايد بي هيچ سخن يا كلامي به سرعت قابل تشخيص باشد و داراي انسجامي باشد كه آن را از ديگر نشانه ها متمايز سازد. نشانه خوب بايد آنچنان قوي و معتبر باشد كه تا مدت زمان طولاني همچنان اعتبار خود را حفظ نموده و قابل استفاده باشد. براي طراحي هر نوع حرف نشانه اي را هاي زيادي وجود دارد اما اصلي ترين ويژگي يك نشانه يا يك نماد خوب، سادگي يا ايجاز آن است.
اصطلاح معروف “كمترين بيشترين است” به كرات توسط طراحان و كساني كه طراحي تدريس كرده اند استفاده شده است. اصل “كمترين بيشترين است” به آموزه هاي مدرسه باهاوس مربوط مي شود و بايد به هنگام طراحي نشانه آن را به خاطر سپرد.
بنابراين ملاحظه مي شود لوگو در عين سادگي داراي ويژگي ها و خصوصيات بسيار زيادي است كه بايستي به طور ظريف و دقيق همگي اين مفاهيم در قالب يك تصوير به وجود آيد. به همين دليل است كه برخي معتقدند لوگو يكي از مشكل ترين موضوعات طراحي گرافيك است.
آرم (علامت):
طي سال هاي گذشته و توسط بعضي از استادان دانشكده هاي هنري در ايران سعي گرديد به جاي واژه آرم يا لوگو كه يك اصطلاح بيگانه بود از واژه نشانه استفاده شود، ولي همانطور كه در مباحث قبل اشاره شد واژه نشانه دامنه بسيار وسيع تر و گسترده تر از بحث گرافيك را در بر مي گيرد. پس بهتر است از همان واژه آرم يا لوگو كه امروز نيز زياد مورد استفاده قرار مي گيرد، استفاده نمود.طراحي آرم يكي از مهم ترين شاخه هاي رشته گرافيك محسوب مي گردد و معرف هويت و شخصيت يك مجموعه، شخص، شغل و يا هرگونه فعاليت مي باشد.
دسته اي از كارت هاي ويزيت كه در آن ها آرم حرف اول را مي زند يعني به نوعي تاكيد بر روي عناصر است. آرم بايد در مكاني قرار گيرد كه تركيب كل كار را بهم نزند و در كنار نوشتار فضايي مناسب و تركيب بندي چشم نواز داشته باشد. در كنار آرم همواره نام اصلي موسسه محصول يا موضوع درج مي گردد كه معرف آن مي باشد. نوع حروف و نحوه قرار گرفتن آن از موارد مهم در كنار طراحي آرم در كارت ويزيت محسوب مي شود. مجموع عناصر طراحي شده در كنار نوشته يك نوشته را كامل مي سازند.يك آدم خوب و متعادل آدمي است كه علاوه بر جنبه هاي زيبايي شناختي و رساندن مفهوم و موضوع … در هنگام كوچك شدن و قرار گرفتن در كارت ويزيت از زيبايي و گويايي آن كاسته شود. دونالد آندرسون در كتاب عناصر طرح بيان مي كند كه تكنيك گاهي اساسي ترين عامل در ساده نمودن جزئيات يك شكل بغرنج و تبديل آن به يك آرم هنري و قابل درك است و به همين دليل بايد داراي قابليتهاي فراواني باشد، در اصل يك آرم در حكم امضاء و مهر شخص و يا اشخاص مورد نظر است.
۳- طراحي لوگو تايپ
يكي از عوامل مهم و گاهي مهم ترين ابزاري كه در شكل گيري يك هويت خاص يا يك يونيفورم كلي مورد استفاده طراحان قرار مي گيرد لوگو است، لوگو تايپ يا نشانه نوشته، اغلب نام خاصي براي يك شركت، مجموعه يا كالا و گاهي تنها يك نوشته حتي فاقد معني است كه با طراحي خاص و متفاوت ارائه نشده تا به اذهان بنشيند. در اكثر اوراق اداري در يك نگاه سريع اولين چيزي كه به نظر مخاطبان مي رسد لوگوي آن است، نام شركت يا شخص حقيقي و … كه در بسياري موارد مهم ترين پيام اوراق است. بيشترين كاربرد لوگوها آن است كه براي مخاطب قابل شناسائي باشند. بنابراين در طراحي لوگو خوانا بودن همراه با متفاوت بودن يا ساير لوگوهاي هم موضوع يك اصل است.لوگو بايد قابل درك، تاثير گذار بوده و در ذهن بيننده باقي بماند. لوگو از سرمايه هاي معتبر يك شركت محسوب مي شود. با ارتقاء يك شركت همچنان نام و لوگوي آن ثابت مانده و طراحي لوگو براي نشانه يك شركت توليدي يا خدماتي متفاوت است.
لوگويي كه مصرف نشانه يك موسسه با دامنه فعاليت ها و مخاطبين محدود را دارد مي تواند اندكي با دشواري خوانده شود و چندان ساده نباشد. هر چند كه خوانايي و سادگي از اصول طراحي لوگو است.
يك لوگو در واقع، سمبلي بوده كه مشخصات شركت را نمايان مي سازد. لوگو تايپ، نام شركت مي باشد، زماني كه يك لوگو تايپ در صفحه سربرگ قرار مي گيرد به عنوان بخشي از هويت شركت تلقي مي گردد. لوگو ابزار با ارزشي جهت شناخت سريع تر شركت به حساب مي آيد.
در كل يك لوگوي ايده آل از يك نظر بايد پيام خود را بيان نمايد و احساس مخاطب را نسبت به شركت برانگيخته و نمايان سازد. حال اين لوگو ممكن است كليه عملكرد مورد نظر شركت را بيان نكند.
در هر صورت يك لوگو تايپ بايد داراي خصوصيات عمومي زير باشد:
الف) عملكرد شركت را نشان دهد.
ب) شناخته شده باشد.
ج) متنوع و متفاوت با لوگو تايپ با همنوع خود باشد.
در صورتي كه لوگو تايپ يك شركت دچار تغييرات و دگرگوني اساسي شود مخاطبان آن فكر مي كنند كه نوع مالكيت شركت تغيير كرده يا حوزه مربوط كاملا معقول شده است. بايدتوجه داشت كه جديد ساختن لوگوي موجود با استفاده از لوگوي قديمي بهتر از كنار گذاشتن لوگوهاي قديمي و يا روي آوردن به يك لوگوي جديد مي باشد. نقش لوگو در ايجاد ارتباط و انتقال مفاهيم، نقشي كليدي و بسيار پر اهميت است.
نوشتار و طراحي حروف:
عنوان اصلي و نوشته ها از عوامل بصري اصلي در طراحي اوراق به چشم مي آيند، وجود آنها در صفحه يك امر ضروري جهت هدايت چشم به موضوع مورد نظر مي باشد. نوشته بايد در صفحه خوانا بوده و مزاحم عناصر ديگر نباشد.
هنگام طراحي كارت، سربرگ و پاكت بايد به اين نكته توجه داشت كه نوشته ها نبايد با عناصر ديگر تداخل پيدا كنند. قطع كارت ويزيت سبب مي شود كه فضاي بسيار محدودي براي رساندن سريع اطلاعات وجود داشته باشد. بايد از نوشته به صورت خلاصه، مفيد و قابل انتقال بهره جست، قرار نگرفتن صحيح نوشته ها در صفحه و حجم زياد مجموعا نازيبايي آنها، مشتري را سردرگم خواهد كرد و باعث مي شود كه متوجه خدمات شركت نشود و نگاه كردن به آن باعث آزار چشم شود. وجود نوشته هاي نا متعادل و نازيبا و قرار نگرفتن آنها در جاي درست ست اداري به يكي از عوامل شكست و ناموفق بودن در طراحي آن هاست.
در يك سربرگ عناصر نوشتاري شامل: اسم، نام شركت، آدم شركت، آدرس پستي و شماره تلفن و فكس و آدرس الكترونيكي، شماره و تاريخ پيوست مي باشد، اين استاندارد بايد در همه سربرگ ها رعايت شود.
نوشته هاي ضروري روي پاكت عبارتند از: آدرس پستي، تلفن، نام و آرم شركت، فكس، وب سايت،ايميل اشاره كرد. در واقع نوشتار عامل جذب ديد مخاطب محسوب مي شود.
(طراحي حروف) واحد اندازه گيري حروف، پوينت point ناميده مي شود.هر چه پوينت بيشتر باشد حروف بزرگتري خواهد داشت. فضاي بين خطوط ليدينگ leading ناميده مي شود. هر چه كه عدد ليدينگ بيشتر باشد، فضاي گسترده تري را در اختيار داريد.
فضاي نوشتاري ممكن است به صورت حروف با وزن هاي مختلف در صفحه قرار گيرند، وزن هاي به ميزان ضخامت يا سنگيني حروف باز مي گردد. شكل و نوع حروف در زيبايي كار تاثير گذار است. بايد بدانيد از چه فونت و نوشته اي براي موضوع مورد نظر استفاده كنيد. امروزه وجود كامپيوترها امكانات جديدي از نظر شكل و نوع حروف و انواع قلم (فونت) در اختيار ما قرار مي دهد.
يكي از مهمترين عوامل خوب بودن طراحي حروف، اهميت دادن به خطوط افقي و عمودي است.
نكات زير را در مورد فضاي نوشتار بايد مد نظر داشت:
۱- مطالب و نوشته ها بايد به اندازه اي بوده كه خوانده شوند.
۲- خواندن تركيبي از حروف بزرگ و كوچك براي مخاطب آسان تر از خواندن حروف صرفا بزرگ باشد.
۳- خواندن خطوط طولاني، نوشته ها، چشم را خسته مي كند.
۴- فضاي نوشتاري كه راست چين يا چپ چين بوده آسان تر از نوشته اي خوانده مي شود كه وسط چين باشد.
۵- نوشته سفيد روي زمينه سياه سخت تر خوانده مي شود، همچنين نوشتار رنگي، به ويژه روشن به سختي خوانده مي شود. اساسا صحيح نيست كه نوشته تيتر، معمولا بزرگ و يا با حرف توپر و به صورت رنگي روي پس زمينه هاي تيره و روشن تايپ شود.
۶- حروف توپر، فشرده، يا ايتاليك براي بخش هاي مهم آورده مي شود، چرا كه آن ها چشم را خسته مي كند.
۷- فضاي نوشتاري خلوت معمولا بهتر از فضاي نوشتاري شلوغ خوانده مي شود.
